Hipnotik telkin, özelliği itibariyle çeşitlilik arz eder ve hipnozda son derece merkezi bir öneme sahiptir. Hipnoterapi esnasında verilen her telkin, kişinin iç dünyasına yapılmış bir müdahaledir. Dolayısıyla telkin, hipnoterapinin özüdür diyebiliriz. Bir hipnoterapi seansından önce danışandan alınan bilgiler bağlamında telkinler de kişiye özel imal edilirler. Hipnotik telkinler direkt ve dolaylı olmak üzere 2 türde ele alınabilir. Bunun yanında indüksiyon için kullanılan ve hiç bir amacı olmayan telkinlere de yazımın ilerleyen bölümlerinde değineceğim.
Telkin Nedir?
Telkin, bir düşünceyi veya duyguyu karşıdaki kişiye aşılama, empoze etmektir. Hipnotik telkin ise telkinin hipnotik trans durumunda verilmesidir. Hipnotik durum, özelliği gereği telkinleri almaya ve kabul etmeye daha açık olma halidir. Telkinler hedeflenen bilişsel ve duygusal tepkileri tetiklemek amacıyla verilir. Kabul edildiğinde kişinin ruh halinde, düşüncelerinde, algılarında ve davranışlarında derin değişiklikler meydana getirme kapasitesine sahiptir. Bir telkinin hipnoz seansından sonra da etkisinin devam etmesi isteniyorsa o telkine post-hipnotik telkin diyoruz. Bu açıdan bakıldığında özellikle hipnoterapi özelinde verilen telkinlerin büyük bir bölümü aslında post-hipnotik telkindir diyebiliriz. Çünkü bireyde meydana gelmesi istenen olumlu değişimlerin hipnoterapi seansı sonrasında yaşam boyu kalıcı bir şekilde devam edilmesi istenmektedir.
Telkin ve Hipnoz İlişkisi
Telkin ve hipnoz kavramları sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır. Adeta tek yumurta ikizleri gibi olan bu iki kavramın arasında ince bir tül vardır. Hipnoza en kestirme tanımıyla bir telkinin kabul edilmesidir diyebiliriz. Hipnotik trans gerçekleşse de gerçekleşmese de kabul edilmiş her telkin, hipnozun gerçekleştiği anlamına gelir. Hipnotik trans durumunda verilen hipnotik telkinler gerçekleşmemişse de hipnoz gerçekleşmemiştir diyebiliriz. Çünkü telkin kabul edilmemiş yani hipnoz amacına ulaşamamıştır. Dört başı mamur bir hipnotik trans oluşturulmuş olsa bile telkinin kabulü gerçekleşmemiştir.
Direkt Telkinler
Hipnotik telkinler arasında uygulayıcı açısından en kolay uygulanabilen telkinlerdir diyebiliriz. Direkt telkin, adı üzerinde istenen şeyin direkt olarak istenmesini içeren telkinlerdir. Daha çok otoriter bir tonda verilen bu telkinler dolaylı telkinlere göre daha yüzeysel kalabilmektedir. Elbette ki bu durum, direkt telkinlerin gücünün az olduğu anlamına gelmez. Usta bir uygulayıcı sayesinde direkt telkinle çok yol kat edilebilmektedir.
Dolaylı Telkinler
Dolaylı telkin denildiği zaman ilk akla gelen isim Milton Erickson’dur. Verilmek istenen telkinin direkt olarak değil de dolaylı yollarla ortaya konulduğu telkinler söz konusudur. Erickson tarafından insanlara anlatılan hikayeler dilden dile yayılmıştır. Bu hikayeler sayesinde iyileşen insanlar nedeniyle dolaylı telkine inanılmaz bir rağbet oluşmuştur. Günümüzde hala Erickson perspektifinden pek çok eğitim düzenlenmekte ve birçok hipnoterapist bu eğitimleri almaktadır. Metaforların daha çok ön planda olduğu bu telkinler çok daha derin tesirleri olan telkinlerdir. Verilmek istenen telkin, bilmece, ima ve metaforlarla olabildiğince dolaylı bir şekilde formüle edilir. Etkisi ise oldukça yüksek düzeydedir. Yeter ki konuya hakim bir uzman tarafından verilsin.
İndüksiyon için Kullanılan Hipnotik Telkin
Hipnoz hakkında malumatı olmayanların çeşitli platformlarda (Sosyal medya vb.) sık gördüğü telkin türüdür diyebiliriz. Bu telkinler kişide hipnotik trans durumunun oluşması için verilen telkinlerdir. Usta hipnoterapistler tarafından indüksiyon kısmı kısa geçilir.
Bir Amaca Hizmet Etmeyen Hipnotik Telkin
Başlıktan da anlaşılacağı üzere bu telkinlerin hedeflediği hiç bir amaç yoktur. Daha çok şov hipnozlarında kullanılan bu telkinlere en klasik örnek olarak kişiye isminin unutturulması gösterilebilir. Yazımın başında da belirttiğim gibi her bir telkin aslında kişiye yapılmış bir müdahaledir. Dolayısıyla bu tür telkinlerin özensiz bir şekilde yerli yersiz verilmesi son derece sakıncalıdır. Özellikle pozitif ve negatif halüsinasyon içeren telkinlerin verilmesi daha da problemli bir durumdur. Hipnozun etik standartlarının tamamen dışında kalan bu uygulamalar genellikle alan dışı ve bilinçdışı süreçlere vakıf olmayan kişiler tarafından gösteri amaçlı gerçekleştirilmektedir. Biz ne kadar etik değil dersek diyelim hipnoz hakkında meraklı bir kitle olduğu sürece bu etik dışı uygulamaların ardı arkası kesilmez.
Hipnotik Telkin Nasıl Olmalıdır?
1. Hipnotik Telkin Olumsuz İfadeler İçermemelidir
Hipnotik telkin mutlaka olumlu bir şekilde planlanmalıdır. Bilinçdışı, olumsuz telkinden anlamaz. Yani kişiye hipnotik trans esnasında verilen olumsuz telkinlerin hepsi olumlu olarak değerlendirilir. Hipnotik telkinlerin olumlu bir şekilde planlanması çok önemli bir kuraldır. Edişelerinden kurtulmak isteyen birisine ‘rahat ve sakin’ olması yönünde telkinler verilebilir. Bundan sonra ‘endşelenmeyeceksin’ gibi -ma, -me olumsuz ekleriyle telkin verilmemelidir.
2. Gelecek Zaman Kipi Kullanılmamalıdır.
Gelecek zaman kipinde verilen telkinlerin gücü zayıflar. Amaç, kişinin gelecekte daha sağlıklı olması bile olsa mümkün olduğunca telkinler şimdiki zaman kipinde verilmelidir. Bilinçdışı zihin için gelecek değil şu an söz konusudur. Bu zamansız arenada gelecekten bahsetmek telkinlerimizin kıymetini azaltacaktır. Her ne oluyorsa ‘şu an ve burada’ oluyordur ve telkinler buna uygun olmalıdır.
3. Telkinler Tekrarlanmalıdır
Hipnotik telkin hakkında kurulan meşhur bir cümle vardır; Telkinin gücü tekrarındadır. Trans yani değişmiş bilinç durumunda verilen telkinleri bol bol tekrar edilmesi son derece önemlidir. Belki hipnoz uygulayıcıları için sıkıcı bulunabilir fakat özne için bu durum hiç de sıkıcı değildir. Bu nedenle telkinleri mümkün olduğunca çeşitlendirerek bol bol tekrar etmek çok önemlidir.
4. Telkinler Gerçekçi Olmalıdır
Hipnotik telkin, uçuk kaçık isteklerin gerçekleştirilebileceği sırlı bir söylem değildir. Kişiye verilecek telkinler mutlaka gerçekçi olmalıdır. Ne yazık ki konu hipnoz olduğunda beklentiler saçmalık seviyesinde yüksek olabiliyor. Örneğin ‘herkes beni sevsin’ gibi hatalı bir düşünceye sahip olan birisine böyle bir telkin verilemez, verilse de hiç bir faydası olmaz. Telkinin merkezinde başkaları değil bireyin kendisi olmalıdır. Telkinlerin anlamlı, tutarlı ve çağrışımsal olması son derece önemlidir.
Psiko-Motor Telkinler
Ayrıca psiko-motor telkinlere de kısaca değinmek istiyorum.
- Doğrudan Telkinler: Motor davranışları kolaylaştıran (göz kapama gibi) telkinlerdir.
- Zorlayıcı Telkinler: Motor davranışları zorlaştıran (kolu kaskatı hale getirme gibi) telkinlerdir.
Bu yazımın da sonuna geldik. Her türlü görüş, öneri ve eleştirinizi benimle paylaşmanızdan mutluluk duyarım.
Hakan TOKGÖZ – Konya
05511116504
pskhakantokgoz@gmail.com
Yararlanılan Kaynaklar
- Uran, Bülent, Hipnozun Kitabı, Üçüncü baskı, Pusula Yayınevi, Ankara, 2014
- Nash, Michael R., Barnier, Amanda J., Hipnoz , Kuram / Araştırma / Uygulama, Birinci baskı, 1. Cilt., Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları, İstanbul, 2015
- https://www.ukhypnosis.com/2010/08/06/the-rules-of-hypnotic-suggestion/
- https://johnmongiovi.com/hypnotic-suggestion
- https://hypnosisandsuggestion.com/the-prefrontal-cortex-and-suggestion-hypnosis-vs.-placebo-effects.html
No Responses