Hipnoz ve plasebo etkisi arasında benzerlikler olduğu gibi farklar da vardır.
Herşeyden önce bilinmelidir ki benzerlik aynılık değildir.
Çoğu zaman hipnoz ve plasebonun aynı olduğu fikri hipnoza büyük zarar vermektedir.
Bu tür yaklaşımlar, hipnozun etkisi yokmuş da sanki bir kandırmacaymış gibi bir düşünceye zemin hazırlamaktadır.
Öncelikle kısaca plasebo kavramının tanımına bakalım daha sonra da hipnoz ve plasebo arasındaki ilişkiye göz atalım.
Plasebo Nedir?
Latince ‘memnun etmek’ anlamına gelen plasebo, gerçek gibi görünen ancak hiçbir tedavi edici etkisi olmayan uygulamaları içerir.
Plasebo, hastaya fayda sağlamaktan çok onu memnun etmek için uyarlanmış herhangi bir ilaçtır.
Kısacası plasebo, tıbbi bir tedavi gibi göründüğü halde tedavi edici etkisi hiçbir şekilde olmayan her şeydir.
Plasebo aynı zamanda çoğunlukla yeni çıkan belirli ilaçların etkililiğini test etmek amacıyla kullanılan bir değişkendir.
Ambroise Pare’nin ifadesiyle plasebo; ara sıra iyileştirir, sık sık rahatlatır ve her zaman teselli eder.
Plasebo Etkisi
Plasebo etkisi, 1799 yılından beri araştırılan ve toplumda %35 oranında olduğu öner sürülen etkileri içermektedir.
Plaseboların belgelenmiş etkileri anksiyete, depresyon gibi psikolojik etkilerin yanında cilt rahatsızlıkları, mide bulantısı, kusma gibi fizyolojik etkileri de içermektedir.
Hipnoz ve Plasebo Konusunda Büyük Hata!
Ne yazık ki günümüzde hipnoz’un bir plasebo’dan ibaret olduğu düşüncesi gibi hatalı bir önerme vitrinlerde yerin almıştır.
Hipnoterapi yaptığını iddia eden bir ‘uzman’dan! hipnoz plasebo’dur sözünü duyduğumda tüylerim diken diken olmuştu.
Hipnozun nosyonuna vakıf olmadığı halde derme çatma merdiven altı eğitimlerle hipnoterapi yaptığını zanneden acemiler hipnoz ve plasebo arasındaki farklardan bihaberdirler.
Hipnoz, sadece kişinin beklentileri ve inancı nedeniyle çalışan bir sistemden ibaret değildir.
Hipnoz nedir, hipnoterapi nedir? Bu konuda sitemde yeterince bilgi bulunmaktadır.
Bu nedenle bu kısmı geçiyorum.
Hipnoz ve Plasebo – Benzerlikleri ve Farklılıkları
Hipnoza yatkınlık faktörü bu bölüm için çok önemli bir başlıktır.
Çünkü hipnoza yatkınlığı yüksek olan bireylerle düşük olan bireyler arasında plasebo ve hipnoz etkisi bağlamında ciddi farklar mevcuttur.
Örneğin hipnotik aneljezi telkinleri hipnoza yatkınlığı yüksek kişilerde bariz bir şekilde plasebo’dan daha etkili olmaktadır.
Aynı durum hipnoza yatkınlığı düşük olan kişilerde ise aynı etkiye sahiptir.
Yani plasebo ve hipnoz, hipnoza yatkınlığı düşük bireylerde aynı seviyede etkilidir.
Nörogörüntüleme sistemlerinden çıkan sonuçlar da plasebo ve hipnoz’un beyinde farklı bölgeleri etkilediğini ortaya koymaktadır.
Söz konusu olan şey plasebo ise sadece olumlu bir sonucu beklemek bile etkilidir.
Zaten beklenti hem hipnozu hem de plasebo’yu aynı zeminde buluşturan bir mefhumdur.
Plasebo bir çeşit aldatmayı içerir. Hipnoz’da ise böyle bir durum söz konusu değildir.
Plasebo tepkileri beklentilerle alakalıyken hipnoz ise daha çok algı ve fizyolojik tepkilerle alakalıdır.
Kısa bir özet yapacak olursak;
- Hipnoz ve plasebonun en bariz benzerliği telkin, beklenti ve inanç bağlamındadır. Her ikisi için de hem beklenti ve inançlar hem de telkin söz konusudur.
- Her ikisi de subjektif deneyimler içerir.
- Her iki durum da özellikle ağrı yönetimi gibi fizyolojik konularda etkilidir
Hipnozda bilinçli farkındalık durumunda değişimler söz konusudur. Plaseboda ise değişen bir bilinç durumu söz konusu değildir.
Hipnoz, bilinçaltına verilen telkinlerle ilerlerken plasebo ise daha çok beklenti ve inanç merkezinde etkili olur.
Hipnoz, tedavi amaçlıyken plasebo daha çok inanç etkisi çerçevesinde çalışmaktadır.
Yararlanılan kaynaklar:
https://www.reveri.com/hypnosis-vs-placebo
https://en-m-wikipedia-org
https://johnmongiovi.com/blog/2014/10/20/hypnosis-and-the-placebo-effect
